Madde Bağımlılığı Nedir ?

Farklı sosyal, terapötik, bağımlılık, estetik, politik ve afrodizyak işlevleri vardır. “Uyuşturucu” terimi genellikle psikotropik olup, insan ruhunu etkileyen maddeler anlamına gelir. Bunlara örnek olarak alkol, nikotin, kafein ve çeşitli ilaçlar verilebilir.  Etkileri ve sonuçları bakımından farklılık gösterebilen birkaç farklı türleri vardır. Bazı uyuşturucular diğerlerine göre daha zararlıdır. Daha yaygın yasa dışı madde türlerinden bazıları kokain, metamfetamin, morfin ve MDMA‘dır.

Bağımlılık Nedir?

Bağımlılık, davranış ve düşüncede karakterize edilen , sarhoş edici madde kullanmaya  ihtiyaç duyulan zihinsel veya fiziksel bir durumdur. Amaç, maddenin neden olduğu etkileri ortaya çıkarmak veya madde uygulanmadığında ortaya çıkan semptomları önlemektir. Bir aile doktoru, psikiyatrist veya ruh sağlığı uzmanı genellikle madde bağımlılığını teşhis eder. Klinik bulgular genellikle kötüye kullanılan maddenin türüne, kullanım sıklığına ve son kullanımından bu yana geçen süreye bağlıdır ve şunları içerebilir:

  • Kilo kaybı
  • sürekli yorgunluk
  • kırmızı gözler
  • Hijyen ihlalleri
  • Laboratuvar anormallikler
  • Kalp atış hızı veya kan basıncında beklenmeyen anormallikler
  • Depresyon, anksiyete veya uyku sorunlar

Bağımlılık yapan maddeleri uzun bir süre boyunca kullandıkça vücut maddeye karşı tolerans geliştirir.

Genellikle psikolojik ve fiziksel bağımlılık arasında bir ayrım yapılır. Tüketilen maddeye bağlı olarak psikolojik ve fiziksel bağımlılık kişiden kişiye değişir:

  • Psikolojik bağımlılıkta, uyuşturucu kullanımı bir esenlik veya memnuniyet duygusu yaratır. Zamanla, kullanıcılar bu etkiyi elde etmek için maddeyi sürekli veya düzenli olarak kullanmaya yönelik güçlü bir ihtiyaç geliştirirler.
  • Fiziksel bağımlılık, vücudun alınan maddeye adapte olmasının bir sonucudur, böylece madde yokluğunda fiziksel rahatsızlık oluşur. Bu tür fiziksel şikayetler örneğin mide bulantısı , ishal , baş ağrısı, ateş , titreme , terleme ve genel olarak kötü bir genel durum ile ifade edilir. Belirtiler tüketilen maddenin türüne göre değişir.

Kural olarak, her iki bileşen de bir bağımlılıkla ilgilidir.

Bağımlılık belirtileri şunlardır:

  • Düzenli olarak, genellikle günde birkaç kez uyuşturucu veya alkol kullanmaya yönelik güçlü dürtüler yaşama
  • Maddelerin her zaman kullanılabilir olmasını sağlama
  • Uyuşturucu kullanımının kapsamını kontrol edememe
  • Etkili olması için  daha yüksek dozlara ihtiyaç duyma
  • Madde bırakıldığında veya tüketimi azaltıldığında fiziksel yoksunluk belirtilerinin ortaya çıkması
  • Uyuşturucu olmadan günlük yaşamla baş edemeyeceğini hissetme

Hangi Maddeler Bağımlılığa Neden Olabilir?

Hem yasadışı hem de reçeteli ilaçlar bağımlılığa yol açabilir. Alkol gibi birçoğunun uyuşturucu olarak sınıflandırmadığı bağımlılık yapan maddeler de vardır . En yaygın olarak kullanılan yasa dışı uyuşturucular esrar , amfetamin , kokain , eroin ve halüsinojenlerdir.  (örn. LSD ). İlaçlar söz konusu olduğunda, özellikle benzodiazepin grubundan sakinleştiricilerin yanı sıra morfin ve diğer ağrı kesicilerden bağımlılık riski vardır.

Alkol: Alkol bağımlılığı belirtileri arasında artan kalp hızı ve kan basıncı, huzursuzluk, titreme , terleme, koordinasyon bozukluğu,  kaygı , panik,  halüsinasyonlar ve bilinç kaybıdır . Ağır vakalarda, nöbetler meydana gelebilir.

Uyku Hapları ve Sakinleştiriciler: Hafif yoksunluk belirtileri arasında huzursuzluk, kaygı, uykusuzluk ve terleme sayılabilir. Şiddetli yoksunluk belirtileri halüsinasyonlar, titreme, kafa karışıklığı, nöbetler ve kas güçsüzlüğünü içerir. Belirtiler durduktan birkaç gün sonra başlar ve yaklaşık bir hafta sürer. Ani ve şiddetli konfüzyon (deliryum) ile birlikte şiddetli yoksunluk belirtileri yaşamı tehdit edici olabilir.

Merkezi Uyarıcılar: Amfetaminler ve kokain içeren bu ilaç grubundan en yaygın yoksunluk belirtileri deprasyon , uyuşukluk, yorgunluk ve ilaca karşı aşırı istek duymadır. Bazı durumlard, semptomlar intihar girişimlerine yol açacak kadar şiddetlidir . Geri çekilme semptomları, maddeyi almayı bıraktıktan sadece birkaç saat sonra ortaya çıkabilir ve bir haftaya kadar sürebilir.

Opiatlar:  Opiat kötüye kullanımının (örneğin eroin ) yoksunluk belirtileri önemli ölçüde değişir. Burun kanaması , artan terleme, uykusuzluk, kaygı, yüksek kalp hızı,  yüksek tansiyon, titreme, mide bulantısı, kusma, ishal ve iskelet ve kas ağrısı arasında değişir. 24 saat içinde başlar. Bu durum 5-7 gün sürer. Etkilenenler ilaca karşı güçlü bir istek duyarlar.

Halüsinojenler:  Halüsinojenik maddelerin ne ölçüde yoksunluk belirtileri ürettiği belirsizdir. Gerçek yoksunluk belirtileri nadirdir, ancak günler veya  haftalarca sürebilir. Semptomlar, maddeye ve kötüye kullanım süresine bağlı olarak büyük ölçüde değişir. Anksiyete , deprasyom , kafa karışıklığı , halüsinasyonlar , hafıza kaybı, artmış kalp hızı ile kan basıncı , sinirlilik, huzursuzluk ve intihar girişimleri ortaya çıkabilir.

Uyuşturucu Tedavisi 

Hangi tür tedavinin size en çok fayda sağlayacağı birçok faktöre bağlıdır: uyuşturucunun türü, kötüye kullanımın kapsamı ile süresi ve kendinize olan inancınız bunlardan birkaçıdır. Detoksifikasyondan sonra, birçok hasta kolayca eski kalıplara geri döndüğü için, kendi kendine yardım gruplarında veya bir terapistle psikoterapi şeklinde daha fazla tedavi yöntemlerini deneyebilir.

Tedavi yaklaşımı tüketilen maddelere bağlıdır.

Hafif yoksunluk belirtileri genellikle ilaç tedavisi gerektirmez ve ayakta tedavisi mümkündür. Şiddetli yoksunluk sendromu gösteren bir kişi, bir hastanede ya da yoksunluk konusunda uzmanlaşmış bir tesiste tedavi edilir.

Danışmanlık: Aile ve arkadaş ortamınıza ek olarak, eğitimli personellerden destek ve teşvik alınabilir.

Tedavi programları:  Sizin ve sevdikleriniz için bir dizi tedavi programları mevcuttur. Bazı programlar düzenli danışmanlık seansları sağlarken, diğerleri  hastaneye veya bağımlılık merkezine kabulü içeren tedavi yöntemidir . Bazı bağımlılık sorunları için çeşitli ilaçlar da mevcuttur.

Kendi kendine yardım grupları: Bunlar genellikle yöntemleri 12 aşamalı programına dayanan gruplardır (uyuşturucu kullanıcıları için karşılaştırılabilir gruplar vardır). Orada aynı durumdaki insanlarla tanışıp, fikir alışverişinde bulunmayı hedefleyen tedavi yöntemlerinden biridir.

Bir bağımlılıktan kurtulmak uzun ve zorlu bir yolculuktur. Yardım etmenin birçok yolu olsa da, sorumluluğun çoğu sizin omuzlarınızda.

Ayşe Özeken Yeşildağ

Yorum ekle

Sosyal Medya Hesaplarımız